آقای دکتر، آقای مهندس، استاد، و
شهريور :گزارشی از خريدوفروش پاياننامه در تهران؛پاياننامه فوقليسانس ۲ميليون؛ دکترا ۶ ميليون تومان
قانون: سيران سعدی و رضا جميلی:زمانی داشتن مدرک فوقليسانس و يا دکترا نشانه نهايت دانش و سواد بود. وقتی به کسی ميگفتند آقای دکتر، يعنی طرف کلی درس خوانده به دانشگاه رفته و برای نوشتن تز دکترايش چند سال زحمت کشيده است تا حالا برای خودش به قول معروف کسی باشد.
امروز اما از روی اين مدارک نميتوان با اطمينان، سواد افراد را محک زد. تعداد دانشگاههای مختلف بسيار زياد شده و پذيرش در مقاطع ارشد و دکترا هم چند برابر شده است به گونهای که قبولی در اين مقاطع چندان سخت نيست. ميماند يک پاياننامه که آن هم اين روزها نوشتنش يا بهتر است بگوييم خريدنش کار سختی نيست.
مغازههای اطراف ميدان انقلاب روزگاری فقط کتابفروشی بود و بس. جايی که دانشجويان ترم آخر بايد به دنبال کتابها و منابع مورد نياز برای نوشتن پاياننامه
خود ميگشتند. اين روزها اما پاساژها، بازارچهها و زيرزمينهای اطراف اين ميدان بازار پُررونقی است که در آن پاياننامه خريدوفروش ميشود. قيمتها و کيفيتها هم هر جور بخواهيد گير ميآيد.
«موضوع شما که مشخص شد، می آييد پيشِ ما. پروپوزالت را که نوشتيم و تأييد شد؛ يک پاياننامه 5 فصلی قابل ارائه به استاد، برايت مينويسيم. کفِ قيمتمان هم 1 ميليون 800 هزار تومان است.» اين حرفهای يکی از مؤسساتی است که در کار نوشتن پاياننامههای دانشجويی است. قيمت يک پاياننامه ارشد بسته به موضوع آن تا 4 ميليون تومان هم بالا ميرود.
تعداد افراد و مؤسساتی که عنوان آگهيها و يا تابلو مغازههايشان «انجام پروژههای دانشجويی» است آنقدر زياد شده است که برای يافتن آنها فقط کافی است يک سر به روبهروی دانشگاه تهران بزنيد. نکته قابل تأمل همکاری برخی از اساتيد و اعضای هيئت علمی دانشگاهها با اين مؤسسات است. در تماس تلفنی خبرنگار قانون با يکی از اين مؤسسهها، فردی که خود را عضو هيئت علمی دانشگاه معرفی ميکرد وقتی موضوع پيشنهادی خبرنگار قانون برای پاياننامه را شنيد گفت: « چند روز پيش من داور جلسه دفاعی بودم که موضوع پاياننامه هم همين موضوع شما بود، اين موضوع را ميتوان به راحتی از جنبههای مختلف کار کرد.» وقتی هم بحث هزينههای آن شد آقای دکتر گفتند: « اصلاً حرفش را هم نزنيد! اين بحث آنقدر ارزشمند است که حيف است تلفنی در مورد آن صحبت کنيم. تشريف بياوريد حضوری صحبت کنيم و از دانستههای علمی هم استفاده کنيم. حالا در مورد هزينهها هم صحبت خواهيم کرد.» حضور اساتيد دانشگاه در اين حرفه با توجه به رقمهايی که برای خريد و فروش و انجام پاياننامه پيشنهاد ميشود بيش از حد انتظار و درخور توجه است. به گونهای که نقش آنها بسيار بشتر از مشاورهای است که انتظار ميرود.
«کل کار را اساتيد دانشگاه انجام ميدهند. اساتيدی که ما با آنها کار ميکنيم همه از دانشگاههای سراسری هستند. قبلاً با اساتيد دانشگاه آزاد رودهن هم کار ميکرديم ولی الان فقط اساتيد سراسری برای ما پاياننامه مينويسند.»
پاياننامه دکترا هم نرخ خودش را دارد. البته اينکه دانشجو فنی باشد يا انسانی و يا اينکه چه مقدار زمان دارد و موضوع رسالهاش؛ همه در بالا رفتن قيمت تأثير دارد. اما در هر صورت دانشجويان تنبل برای خريدن يک رساله دکترا بين 3 تا 6 ميليون تومان بايد هزينه کنند.
نگاه کسانی که شغلشان نوشتن پاياننامه و رساله است به حرفه خودشان نيز جالب است. يکی از اين افراد به قانون ميگويد ما به دانشجويانی که مشکل دارند مشاوره ميدهيم. نوعی فعاليت علمی که هزينهای که در قبال آن هم دريافت ميکنند خيلی زياد نيست. «ما برای کسی پاياننامه نمينويسيم… ما کمکتان ميکنيم کارتان تکميل شود… ما به شما يک استاد راهنما معرفی ميکنيم تا برای شما پروپوزال بنويسد…در واقع با هم همکاری ميکنيد تا کار جمع شود…ايشان فصل به فصل به شما کمک می کند تا پاياننامه را بنويسيد..
-يعنی خودم بايد بنويسم؟
نه؛ استادی که ما معرفی ميکنيم خودش مينويسد؛ اما با هم همکاری داريد!»
برخی ديگر نيز برای تأمين خرجومخارج زندگی به اين کار روی آوردهاند. «بازار کار رشته خودمان تعريفی ندارد. مجبورم تا 4 صبح روی نوشتن پاياننامه و تحقيق کار کنم.»
البته بايد اعتراف کرد که اعتماد به نفس برخی از اين افراد خيلی بالاست. آنها که نميتوانند پروپوزال را درست تلفظ کنند و با مدرک کارشناسي، پاياننامه ارشد مينويسند و يا با مدرک ارشد رساله دکترا مينويسند بيشتر از توانايی علمی خود متکی به ضعف
علمی مشتريهای خود و نظارت ضعيف دانشگاهها بر پاياننامهها و جلسات دفاع هستند.
بسياری از اين افراد وقتی در مورد نوشتن پاياننامه دانشگاهی صحبت ميکنند گويا ميخواهند يک تحقيق 15 صفحهای کلاسی را انجام دهند. بعيد نيست که اگر پول بيشتری بدهيد حتی بتوانيد در مدت زمان يک هفته هم از آنها يک پاياننامه صحافيشده تحويل بگيريد. يکی از آنها به قانون ميگويد: «نوشتن پاياننامه که چيز خاصی ندارد. بهويژه رشته شما (جامعهشناسی) که ديگر خيلی راحت است. تنها کاری که بايد شما بکنيد اين است که مطالبی را که ما آماده می کنيم بخوانيد که مسلط باشيد تا بتوانيد خوب دفاع کنيد»
ISI: انسانی 1 ميليون 700 هزار، فنی 2 ميليون تومان
تحقيقِ فوري، يکی از ابتداييترين خدماتی است که اين افراد و مؤسسات ارائه ميدهند و همان روز امتحان هم ميتوانيد از اين تحقيقات «بزن در رو» بخريد و تحويل استاد بدهيد. اما پول بيشتر بدهيد ميتوانيد حتی يک مقاله ISI هم از پاياننامه خودتان در يکی از ژورنالهای خارجی چاپ کنيد.
«اگر مقاله داخلی بخواهيد هزينه زيادی ندارد. اما اگر مقاله بينالمللی برای ژورنالهای معتبر بخواهيد برايتان مينويسيم اما هزينه آن حدود 2 ميليون تومان است. چون وقت ميبرد و نبايد تکراری باشد. فرمت آن هم بايد به گونهای باشد که مورد تأييد قرار گيرد.»
اگر استادِ راهنما و مشاورتان کمکحال شما باشند نوشتن پاياننامه و يا همان تز دانشگاهی کار چندان سختی نيست، اما پُرزحمت است. بايد ساعتها و روزها مطالعه کنيد، بنويسيد و با نظر استاد راهنمايتان اصلاح کنيد. تا در نهايت بتوانيد آن را به سرانجام برسانيد و در حضور دوستان و آشناياتان از جلسه دفاع سربلند بيرون بياييد. اما ضعف دانشجويان در روش تحقيق دانشگاهي، سهلانگاری اساتيد راهنما در کمک به دانشجويان و گرفتاريهای شغلی و وقت نگذاشتن دانشجويان باعث ميشود تا راه آسانتر و البته پُرهزينه و بياعتباری را برگزينند که برای نظام دانشگاهی ما آسيب بزرگی است.
پروپوزاننويسی به جای پروپوزالنويسی
دکتر طهمورث شيری يکی از اساتيد روش تحقيق دانشگاه نقل ميکند که در يکی از اين آگهيهای پاياننامهنويسی چنين جملهای را ديده است: «انجام پروپوزان فوقليسانس با کمترين قيمت» او ميگويد که ابتدا فکر کرده است که «پروپوزان» غلط تايپی بوده است. ولی برای اطمينان خاطر با شمارهای که در آگهی ديده تماس گرفته است. اما فرد موردنظر با اعتماد به نفس گفته که ميتواند بهترين «پروپوزان» را برای او بنويسد. حال قضاوت در مورد اعتبار پاياننامهای که قرار است توسط چنين فردی نوشته شود چندان سخت نيست اما سؤال اين است که چنين پاياننامهای چگونه از فيلتر جلسات دفاع و اساتيد داور ميگذرد و در کتابخانههای دانشگاهها بايگانی ميشود.
برای نوشتن يک پاياننامه فوقليسانس بايد حداقل چندين ماه وقت بگذاريد؛ بارها با اساتيد راهنما و مشاور خود جلسه بگذاريد؛ تعداد زيادی کتاب و مقاله مرتبط را مطالعه کنيد تا در نهايت بتوانيد آن را به سرانجام برسانيد و يک کار قابلِ دفاع ارائه دهيد. حال چهطور برخی از اين مؤسسات در 1 ماه يک پاياننامه کامل را تحويل ميدهند از عجايب روزگار و صد البته سيستم دانشگاهی ماست که چنين پاياننامههايی نمره ميگيرند و بر اساس آنها عدهای ميشوند فوقليسانس و دکتر.